Nhện đỏ là gì?
Chúng là loài côn trùng gây bệnh rất phổ biến trên cây. Có nhiều giống nhện đỏ khác nhau. Đa số giống nhện đỏ hiện nay có phần thân nhỏ, chỉ khoảng 0,4mm, thành trùng đực có kích thước nhỏ hơn, chỉ khoảng 0,3mm.
Toàn thân nhện đỏ phủ một lớp lông thưa và có màu xanh, đỏ hoặc trắng, ở hai bên thân mình có đốm đen. Hãy cùng OnlyPlantsVN tìm hiểu trong bài viết này nhé!
Những đặc điểm của nhện đỏ
Nhện đỏ có 8 chân, chúng di chuyển nhanh chóng và linh hoạt, thành trùng cái có màu vàng nhạt hay hơi ngả sang màu xanh lá cây một chút. Loại này bạn có thể nhìn xuyên qua cơ thể và thấy hai đốm màu khá đậm bên trong. Đây là nơi chứa thức ăn của nhện đỏ. Thành trùng cái bắt đầu đẻ trứng khoảng 2 – 6 ngày sau khi bắt cặp, mỗi con đẻ khoảng 70 trứng mỗi lần.
Trứng nhện đỏ có hình cầu hoặc hình củ hành, bóng láng, nhìn bằng mắt thường rất nhỏ. Nhện đỏ thường đẻ trứng trên lá, cụ thể là sát gân lá ở cả 2 mặt lá, thường là gắn chặt ở mặt dưới ở lá, ở nơi nào chúng di chuyển sẽ có tơ do nhện giăng ra. Trứng sẽ nở rất nhanh vào 4 – 5 ngày sau đó.
Ấu trùng nhện đỏ khi mới nở trông khá giống thành trùng nhưng không có đủ 8 chân mà chỉ có 3 đôi chân. Thời gian sau đó ấu trùng sẽ nở ra thành trùng cái, sau đó thay da 3 lần. Tuy nhiên những ấu trùng sẽ nở thành trùng đực chỉ thay da 2 lần thôi. Mất khoảng 5 – 10 ngày để ấu trùng phát triển.
Loài nhện đỏ thường sống ở mặt trên của những lá già hoặc lá bánh tẻ, thậm chí nếu phát triển với mật độ cao chúng còn sống ở cả mặt dưới của lá, trên những cảnh lộc non hoặc quả.
Nhện đỏ sẽ hút nhựa cây để sống nên sẽ tạo thành các vết chấm nhỏ li ti màu trắng bạc, hơi vàng. Nếu lá bị nặng sẽ chuyển sang màu trắng bạc, rụng nhanh, cây còi cọc, chậm lớn, không ra chồi mới.
Cách nhận biết nhện đỏ và hậu quả mà nó gây ra
Bạn có thể dễ dàng tìm thấy nhện đỏ ở mặt dưới lá cây hoặc trên đọt non của cây bởi chúng rất thích làm tổ và trú ẩn ở đây. Tuy nhiên nếu chỉ nhìn bằng mắt thường sẽ rất khó để thấy rõ. Bạn nên sử dụng một chiếc kính lúp soi vào từng chiếc lá sẽ thấy những con nhện đỏ li ti đang bò.
Ở những chồi cây, bạn có thể nhìn khi ánh sáng chiếu xuyên qua tầng lá. Nhìn kỹ một chút bạn sẽ thấy màng tơ bao quanh ngọn cây và ở trên đó có những con nhện đỏ li ti bé như đầu kim đang chuyển động. Nếu bạn thấy trên cây xuất hiện nhiều tơ nhện thì điều đó có nghĩa là hiện đang có rất nhiều nhện trên cây.
Nếu không có kính lúp, muốn kiểm tra có nhện đỏ ở cây hay không bạn tiến hành bằng cách dùng tay vuốt mạnh dưới mép lá thấy có nước màu vàng thì có nghĩa là cây đang bị nhện đỏ tấn công, cần khám xét kỹ hơn để tìm cách chữa trị. Ngoài ra bạn có thể tìm một tờ giấy trắng để sát dưới nhánh cây rồi lắ mạnh, đem ra chỗ sáng thấy chấm nhỏ ti ti thì chính là nhện đỏ.
Đặc điểm của nhện đỏ là chúng di chuyển rất nhanh. Trong quá trình di chuyển chúng nhả tơ mỏng và tạo thành một lớp màng ở mặt dưới của nó nên nhìn bằng mắt thường sẽ thấy chiếc lá có màu trắng hơi đục và dơ bởi lớp da để lại sau khi lột, cùng bụi và những tạp chất khác.
Ấu trùng và thành trùng đều sinh sống và gây hại ở mặt dưới của lá. Cả nhện con và nhện trường thành đều ăn biểu bì và hút chích mô dịch của lá cây khi lá bước vào giai đoạn bánh tẻ trở đi.
Chính vì vậy mà lá dần mất đi màu xanh, chuyển sang màu vàng với những dấu vết loang lổ là những chấm vàng rất dễ nhận biết trên bề mặt lá. Bên dưới mặt lá là nơi nhện đỏ làm tổ và trú ẩn sẽ thấy những vệt lấm tấm như bụi cám, dùng kính lúp soi kỹ sẽ thấy nhện bám dày đặc, còn có lớp tơ mỏng.
Khi cây bị nhện đỏ hại nặng lá sẽ xuất hiện những vết phồng rộp. Các vết phồng rộp này sẽ khô cằn lại, xơ cứng, chuyển thành màu vàng rồi rụng đi một cách nhanh chóng. Từ mặt dưới lá nhìn thấy màu vàng này rất rõ nét, làm giảm phẩm chất của cây và năng suất quả cũng giảm sút nghiêm trọng. Khi nhện đỏ phát triển với mật độ cao, chúng tấn công cả những chồi non khiến cho cây chậm lớn, cành lá khô dần đi và chết.
Ở những cây mới đậu quả, nhện đỏ xuất hiện sẽ khiến quả bị vàng, khô sạm và nứt ra khi lớn, không thể ăn được. Hoa bị nhện đỏ tấn công sẽ bị hỏng và rụng đi. Không những vậy, nhện đỏ còn truyền một số loài virus gây bệnh nguy hiểm cho cây.
Những cách phòng trừ nhện đỏ
Cách phòng trừ đối với cây cảnh, cây bonsai
Để phòng ngừa nhện đỏ ở các cây cảnh, cây bonsai, trước tiên bạn chú ý không nên trồng hoặc đặt các chậu quá sát nhau mà giữ một khoảng cách nhất định để tạo độ thông thoáng và tránh cây lây nhiễm chéo cho nhau.
Bên cạnh đó bạn cũng nên thường xuyên kiểm tra bộ lá của cây, đặc biệt là vào giai đoạn bánh tẻ trở đi để kịp thời phát hiện sớm, việc diệt trừ cũng dễ dàng hơn khi bệnh đã lan rộng.
Vì kích thước của nhện đỏ rất nhỏ nên khi kiểm tra bạn nên sử dụng một chiếc kính lúp sẽ nhìn dễ dàng hơn. Nếu không có kính lúp bạn dùng một tờ giấy đặt dưới lá cây rồi vuốt hoặc lắc nhẹ.
Đem ra dưới ánh sáng nếu thấy trên mặt giấy có những chấm nhỏ màu đỏ hay vàng xanh thì có nghĩa là cây đang bị nhện đỏ hại, những chấm này xuất hiện càng dày đặc thì có nghĩa là nhện đang gây hại nghiêm trọng trên cây, cần phải xử lý ngay. Một số mẹo nhỏ dưới đây sẽ giúp bạn kiểm soát bệnh nhện đỏ trên cây cảnh, bonsai tốt hơn:
Bón phân đầy đủ và hợp lý, khi bón chú ý bón dứt điểm thành từng đợt. Thành phần phân bón phải cân đối giữa lân, đạm và kali với một tỷ lệ hợp lý, phù hợp để cây sinh trưởng khỏe mạnh. Với những cây bị nhện đỏ hại nặng bạn nên tăng cường bón thêm phân lân và kali.
Thường xuyên cắt tỉa những lá dày, tán dày để cây luôn có độ thoáng nhất định.
Vào mùa khô tăng cường tưới nước giữ ẩm cho cây.
Sau khi thu hoạch xong vụ trước phải xử lý triệt để tàn dư.
Với những cây mật độ nhện xuất hiện cao thì phải tưới và phun nước với áp lực mạnh hơn thông thường.
Đối với rau
Tưới phun sương thường xuyên
Để phòng ngừa bệnh nhện đỏ tấn công trên cây rau điều đầu tiên bạn cần chú ý là tưới nước thường xuyên để cây nhanh hồi phục và cung cấp nhựa bù lại phần nhựa bị mất cho nhện đỏ hút, cây không bị khô mà chết.
Bên cạnh đó đặc điểm của nhện đỏ lại hay làm tổ ở mặt dưới của lá khi khí hậu khô nóng để hút chất dinh dưỡng của cây. Khi bạn tưới nước thường xuyên sẽ giúp rửa trôi phần nào đối tượng nhện đỏ gây hại và khiến nước làm bết dính các nhân của nhện vào mặt lá, do đó chúng không thể di chuyển để làm hại cây được.
Bên cạnh đó, tưới nước vào mùa nắng nóng rất hiệu quả trong việc giảm mật độ nhện đỏ làm tổ trên cây rau. Nguyên nhân là do loài nhện này ưa sống ở nơi khô ráo. Chính vì vậy khi phun nước rửa lá cây bạn sẽ khiến cho môi trường sống của chúng bị thay đổi từ thích hợp sang không thích hợp.
Trong điều kiện không gian ẩm ướt loài nhện này sẽ tự đào thải, không còn cơ hội để gây hại nữa. Bạn chú ý khi cây ra hoa phải phun tưới nước rửa các lá thật kỹ, đặc biệt là mặt lá sau. Phương pháp này rất hiệu quả trong việc phòng ngừa và xử lý nhện đỏ, tạo điều kiện cho thiên địch của loài này phát triển.
Việc thường xuyên tưới và phun nước trên lá cũng làm cho nhện đỏ bị ướt, không di chuyển được và quá trình phát triển của chúng cũng trở nên chậm hơn.
Với những cây ăn trái bị nhện đỏ phá hoại bạn cũng dùng vòi phun với áp lực mạnh để phun rửa cho cây. Việc phun này sẽ khiến cho nhện bị rơi ra khỏi lá, số còn lại sẽ dính nước khó mà di chuyển được. Bạn nên thực hiện việc phun nước này vào những buổi sáng khi thời tiết mát mẻ.
Dùng bột
Dùng bột là phương pháp trị nhện đỏ hiệu quả được sử dụng rất phổ biện hiện nay. Các loại bột mà bạn có thể sử dụng rất đa dạng, có thể là bột gạo, bột mì, bột sắn… Pha bột theo tỷ lệ 1 mcp với 2l nước rồi khuấy tan.
Khi nhện bị dính nước bột sẽ không thể di chuyển, bột bám vào thân mình khi khô lại sẽ gây bít lỗ thở khiến nhện chết.
Nhưng hãy lưu ý, nếu phun nước bột ngày hôm hôm trước hôm sau bạn phải phun nước sạch rửa lại lá vì bột cũng làm tắc các lỗ khí trên cây khiến cây không hô hấp được.
Sử dụng tinh dầu bạc hà
Các loại côn trùng như nhện đỏ không chịu được tinh dầu bạc hà bởi mùi hương khá nồng và cay của tinh dầu bạc hà sẽ khiến cho mắt và da của chúng bị tổn thương khiến chúng không gây hại cho cây được nữa. Tuy nhiên biện pháp này chỉ thích hợp để đặc trị với những con nhện đỏ còn nhỏ hoặc mật độ xuất hiện còn thấp.
Dùng dầu ăn và nước rửa chén
Dầu ăn và nước rửa chén cũng là cách để trị nhện đỏ rất hiệu quả. Cách làm rất đơn giản, bạn pha 1 muỗng dầu ăn + 1 muỗng nước rửa chén vơi 3l nước rồi phun lên các cây bị nhện đỏ tấn công.
Nước rửa chén và dầu sẽ khiến cho nhện bị dính bết lại và chết. Tuy nhiên bạn chú ý sau khi phun xong khoảng 10 – 15p sau phải phun rửa lại với nước sạch để tránh dung dịch làm hại cây. Phương pháp này cũng chỉ hiệu quả với những diện tích hại không quá lớn.
Sử dụng dầu khoáng
Ưu điểm của dầu khoáng là dễ bị phân hủy khi tiếp xúc với ánh nắng hoặc vi sinh vật phân hủy. Do đó nó không tồn dư trên nông sản, cũng không độc hại với con người hay môi trường.
Dầu khoáng làm bít các lỗ thở ở nhện khiến chúng bị chết ngạt nhanh chóng. Không chỉ nhện đỏ mà các loại nhện gây hại khác như nhện vàng, nhện trắng cũng bị tiêu diệt bởi phương pháp này.
Với những cây bị phun dầu khoáng, chúng sẽ không hấp dẫn nhện nữa. Khi nhện đẻ trứng sẽ tránh những cây bị phun dầu khoáng này ra, giảm hẳn số lượng nhện hại trên cây. Bạn nên tiến hành phun khi trời mát, khi phun nhớ phun đều ướt hết mặt lá và thân cây để đạt hiệu quả cao nhất.
Lưu ý khi phun phải phun đủ liều lượng theo khuyến cáo, đảm bảo thuốc có thể bao phủ toàn bộ những bộ phận của cây trồng đang bị nhện đỏ gây hại. Số lần phun có thể cách nhau 1 – 2 tuần / 1 lần.
Một số loại thiên địch (kẻ thù tự nhiên) của nhện đỏ là:
Loài Bọ rùa Stethorus và bọ cánh cộc Oligota là phổ biến nhất, chúng thường xuất hiện khi mật độ nhện hại cao.
Loài bọ trĩ Scolothrips sexmaculatus P
Những loài nhện bắt mồi họ Phytoseiidae, giống Amblyseius phổ biến hơn cả
Nấm thuộc giống Entomopthora – một loại nấm thường xuất hiện ở vùng nóng ẩm.
Với những loại thiên địch này bạn sẽ không cần phải sử dụng các biện pháp phun xịt độc hại, nhện sẽ bị tiêu diệt tự nhiên.
Bên cạnh đó bạn cũng cần thường xuyên vệ sinh vườn và giàn trồng cây, giữ cho môi trường xung quanh khô ráo, sạch sẽ. Cung cấp dinh dưỡng đầy đủ, cân đối và hợp lý cho cây để tăng sức chống chịu và kháng bệnh của cây.
Một số biện pháp phòng trị nhện đỏ
Để ngăn ngừa nhện đỏ bạn cần lưu ý không đặt các chậu cây quá sát nhau để tránh lây nhiễm chéo và giữ độ thông thoáng cho khu vườn.
Thường xuyên theo dõi và phát hiện những dấu hiệu bệnh sớm, đặc biệt là giai đoạn lá bánh tẻ.
Với những cành lá không cần thiết thì nên cắt tỉa bớt
Khi tưới nước nên tưới phun với áp lực cao một chút để rửa trôi đi nhện đỏ đeo bám trên lá.
Lưu ý:
Nhện đỏ kháng thuốc rất nhanh nên phương pháp sinh học hiệu quả hơn phương pháp hóa học.
Thận trọng khi dùng thuốc trừ sâu vì nó có thể tiêu diệt cả những loài thiên địch của nhện đỏ.
Việc loại trừ nhện đỏ hoàn toàn tương đối khó khăn, do đó cần phải kiên trì.
Kết Luận
Nhện đỏ gây hại làm ảnh hưởng đến chất lượng của cây và năng suất trái. Bạn cần tìm cách để loại trừ chúng càng sớm càng tốt.
